Geneza nazwiska
Etymologię nazwiska opracowała Pani dr Alina Naruszewicz-Duchlińska. Zrobiła to na stronie internetowej;
http://www.genpol.com/GenezaNazwisk+main.html
Nazwisko utworzone przyrostkiem -ski od nazwy osobowej Techman, ta zaś spolszczona od niemieckiej nazwy osobowej Teichmann ‘ktoś mieszkający przy grobli’ od średniowysokoniemieckiego tich ‘grobla, tama’ (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 600). Potencjalną podstawę nazwiska stanowi także nazwa miejscowa Techmany, odnotowana na terenie byłego powiatu gostyńskiego - zob. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XII s. 276.
Zmieniona forma nazwiska Techmański znajduje potwierdzenie w zapisach metrykalnych, spisanych wspomnieniach rodzinnych i przekazie słownym.
- Przeglądając księgę urodzonych w m. Manasterz znalazłem akt urodzenia Jana Techmańskiego z 1889 a w nim wyjaśnienie, że Techman to tyle co Techmański.
Najstarsza odnaleziona nazwa osobowa TECHMAN
W Archiwum Państwowym w Krakowie znajduje się rękopis Księgi ławniczej kazimierskej 1407 - 1427. Znalazłem tam zapis z roku 1427;
„ Techman prosecutus est vadia ipsius Troppar, pallium et tunicam, in 3 marcisiudicio quarto”
co można przetłumaczyć: Techmann dostarczył wadium (w sensie: zabezpieczenie, poręczenie) owemu Tropparowi, płaszcz i suknię (tunikę) wartości 3 grzywien [iudicio quarto - na posiedzenie sądu w środę.
Oczywiście wcześniej przegłądałem opracowanie “Księga ławnicza kazimierska 1407 - 1427", Kraków 1996, wyd. Bożena Wyrozumska. I tam w indeksie osobowym przeczytałem, że kiedyś był Techman. Żył i mieszkał całkiem niedaleko na Kazimierzu. Miasto to w średniowieczu sięgało prawie pod wzgórze wawelskie. Zajmowało tereny otoczone wodami. Proszę popatrzeć na mapę poniżej. W etymologi nazwiska pisze się o grobli, tamie. Pewnie coś w tym jest.
Kazimierz w roku 1785, plan Krakowa z przedmieściami znany jako Plan Kołłątajowski. Cała mapa dostępna jest na stronie; http://www.ckmedia.pl/~jankomuzykant/r/1785a.png
Miejscowość-osada TECHMANY
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, Tom XII, Warszawa 1892, str. 276
" TECHMANY Tetmany, Tuchmany, folw. i wś, pow. gostyński, gm. Skrzany, par. Gostynin, ma 11dm., 217mk. Gorzelnia i pokłady torfu na obszarze 60 mr. Fol. należał poprzednio do dóbr Sieraków Mały; wś ma 6 mr. włośc. "
TECHMANY na mapie z 1910. Fragment jednej z map Military Mapping Survey of Austria-Hungary Index sheet of the general map of Central Europe (1:200 000)
TECHMANY na mapach wspólczesnych to wieś w woj. mazowieckim, pow. gostyniński, gmina Gostynin.
Rozmieszczenie geograficzne nazwiska
Dane liczbowe o poszczególnych nazwiskach pochodzą ze "Słownika nazwisk używanych w Polsce na początku XXI wieku " opracowanego przez prof. Kazimierza Rymuta. " Opublikowany po raz pierwszy w r. 2003 w formie dysku CD-ROM Słownik nazwisk używanych w Polsce na początku XXI wieku spotkał się z bardzo żywym przyjęciem. Korzystają z niego osoby z różnych środowisk, mające różnorodne zainteresowania. Korzystają też z niego ludzie nauki w celu rozmaitych badań, zwłaszcza językoznawcy zajmujący się analizą językową nazwisk. Bardzo często czerpią z niego wiadomości osoby interesujące się historią rodzin. W Polsce obserwuje się stale wzrastające zainteresowanie badaniem „korzeni” własnych przodków. Dla tych osób Słownik stanowi pierwszą wskazówkę, jak liczne są w naszym kraju osoby o identycznie brzmiących nazwiskach, w których regionach Polski najczęściej nazwisko to występuje - gdyż w tych okolicach należałoby poszukiwać gniazd rodowych. Szczególnie cenne są te informacje w wypadku nazwisk rzadkich, nazwisk pochodzących od nazw miejscowych, a także nazwisk genetycznie obcych."
Mapa wygenerowana za pomocą skryptu Mapa Polski dostępnego na portalu Genpol.
Powiat
przeworski
m. Kraków
warszawski
makowski
m. Zabrze
m. Gdynia
bolesławiecki
jarosławski
oświęcimski
brzeski
lubinski
kaliski
m. Bielsko-Biała
strzelinski
gliwicki
m. Białystok
strzyżowski
m. Rybnik
m. Rzeszów
m. Tychy
polkowicki
siedlecki
wołominski
m. Gliwice
m. Koszalin
m. Wrocław
tarnowski
będzinski
m. Gdansk
m. Jelenia Góra
niżanski
wielicki
węgrowski
chrzanowski
głogowski
hrubieszowski
jeleniogórski
kielecki
m. Jaworzno
pruszkowski
ząbkowicki
RAZEM
Liczba osób
48
25
20
16
14
13
11
11
11
9
9
8
8
7
5
5
5
4
4
4
4
4
4
3
3
3
3
2
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
1
281
Mężczyźni
25
13
7
7
8
5
6
7
7
3
3
4
5
5
2
3
2
1
1
2
3
2
1
2
1
0
2
0
0
1
2
1
1
0
0
0
0
1
1
1
1
136
Kobiety
23
12
13
9
6
8
5
4
4
6
6
4
3
2
3
2
3
3
3
2
1
2
3
1
2
3
1
2
2
1
0
1
1
1
1
1
1
0
0
0
0
145
Razem 281 osób w 41 powiatach
Udało się również odnaleźć wczesne formy mojego nazwiska w następujących książkach:
1.) Pomniki Dziejowe Przemyśla, Księga ławnicza 1402 - 1445. Wydali i objaśnieniami zaopatrzyli Jan Smołka i Zofia Tymińska, nakładem Gminy Miasta Przemyśla 1936. Znajdujemy tam takie formy: Tejchman w roku 1423 i 1428 oraz Tychman w roku 1429
2.) KSIĘGI PRZYJĘĆ DO PRAWA MIEJSKIEGO W KRAKOWIE 1392 - 1506, LIBRI IURIS CIVLIS CRACOVIENSIS 1392 - 1506, wydał dr Kazimierz Kaczmarczyk, Kraków 1913. W indeksie nazwisk mamy aż pięciu mieszczan Teichman ( Teychman )
Techmańscy w USA
Zaskakująco wielu Techmańskich znalazłem w USA. Kilku na listach pasażerów statków płynących z Europy do Stanów Zjednoczonych. Kilku innych na licznych genealogicznych stronach internetowych. Dlaczego wyjechali? Czynnik ekonomiczny zapewnie decydował.
" Emigranci wyjeżdżający z kraju z przyczyn ekonomicznych bardzo się różnili od członków emigracji politycznej. Byli biedni i w przeważającej większości nie umieli czytać ani pisać; większość z nich stanowili chłopi, drobni rzemieślnicy albo górnicy. Opuszczali swoje polskie domy z własnej woli, dobrowolnie odwracając się plecami do ojczyzny, która nie dawała im prawie nic poza nędzą i uciskiem. Mieli niewielką świadomość polskich tradycji kulturalnych i politycznych. … Umierając, przekazywali swym dzieciom niewiele z polskiego dziedzictwa zaledwie wspomnienia rodzinnej wsi, wiejską gwarę, religię, kilka ludowych pieśni i tańców, pomięty weselny strój uszyty na ojczystą modłę … " ( Cytat z książki; Boże igrzysko-Historia Polski autora Norman Davies )
Okładka książki o historii rodzinyTechmańskich w USA
Rozmieszczenie geograficzne nazwiska w roku 2000. Parę innych stron z w/w książki.
- O rożnych formach nazwiska pisał Bogdan Techmański (1928 - 1996), w swoich - Autoryzowane zapiski - wspomnienia; "... Z nieznanych powodów, wtedy dodano Mu do nazwiska przyrostek... ński. Przedtem nazywał się Techmann lub Tejchman a może Tehman. "
- Wiesław Techmański mieszkający w Manasterzu opowiadając o rodzinie wspomniał, że "miejscowi" używają krótkiej formy nazwiska. Bez dodanego ...ński, czyli Techman. Mówią idę do Techmana, rozmawiałem z Techmanem. Wiesław przekazał również cenną informację. Powiedział, że najstarszy Techmański z Manasterza był organistą i przybył z Albigowej. Dostępna jest monografia tej miejscowości, "Zarys dziejów wsi Albigowa
(1384 - 1990) pod redakcją Tadeusza Ulmana. Na stronie 25 przeczytamy" ... Albigowa jest podobnie jak okoliczne osady: Markowa, Krzemienica, Handzlówka była dawną kolonią niemiecką. Jej pierwotna nazwa brzmiała Helwegheshow. Świadczą o tym zachowane w języku niemieckim początkowe zapisy dawnych sądów ławniczych w Albigowej oraz licznie występujące nazwiska ludności o brzmieniu niemieckim. Nazwiska pochodzenia niemieckiego występujące w Albigowej podzielić można na 3 grupy. Do grupy pierwszej należą nazwiska, które bez zmian zachowały swoje brzmienie np. Pelc, Bartman, Tejchman, Ulman. " Powyższe wiadomości to kierunek moich dalszych poszukiwań.
Czerwiec 2010
Szukałem informacji o folwarku Techmany. Trudno było coś znaleźć ale dotarłem w końcu do książki; "Możnowładztwo i rycerstwo ziemi gostynińskiej w XIV i XV wieku" - Kazimierza Pacuskiego. Zdumienie i radość moja była wielka. Autor bowiem pisze "Pierwszym znanym posiadaczem tej osady był Stanisław Techman; tytułował się z Sierakowa w 1449 r." Wcześniej zaś napisał "W XVI w. wieś nazywana był Sierakowo-Techmany, także Stare Sierakowo, wchodziła w skład parafii Gostynin. ... Kasper Niesiecki (1) zanotował, że owi Sierakowscy ze Starego Sierakowa byli herbu Dołęga. Co więcej, już Bartosz Paprocki (2) wie, że w ziemi gostynińskiej mieszkają Sierakowscy Techmanowie tegoż herbu. Można stwierdzić, że już w XV w. owi posiadacze Sierakowa używali charakterystycznego przydomku Techman, była to zatem tradycja stara, zasługująca na uwagę. Wydaje się ona wskazywać na wcześniejsze powiązania polsko-niemieckie, zawiązane być może poprzez małżeństwo rycerza mazowieckiego z posażną panną z mieszczaństwa niemieckiego osiadłego na Mazowszu w XIII albo XIV w." Autor książki wspomina o dwu następnych pokoleniach rodziny Techman. Pisze o Janie, Urbanie, Mikołaju i Katarzynie.
Mogę chyba założyć, że nazwisko Techman zostało spolszczone na Techmański. Założenie jest do sprawdzenia. W Archiwum Diecezjalnym w Płocku zachowały się księgi metrykalne urodzenia i małżeństwa z parafii Gostynin od roku 1579 do 1890. Księgi mogę przeglądać jedynie na miejscu w Archiwum. Ciekaw jestem czy uda się odtworzyć dzieje tej rodziny.
Czy dziś mieszkają tam Techmańscy? Niestety nie ale w końcu XVIII w. na pewno. Mam skan aktu małżeństwa Baltazara Jagodzińskiego z Teresą Techmańską z m. Kuflew z roku 1821. Czytamy tam "... panna ... zostająca przy rodzicach na wsi Techmany, w asystanyi oyca swego Marcina i matki Kostanyi Banaszaków, Techmańskich na Techmanach z wyrobku utrzymujących się." Cały zapis poniżej.
(1) Niesiecki, Herbarz, VIII, s. 363.
(2) Paprocki, Herby, s. 403.
